Zabytki w Lublinie. 7 Najlepszych zabytków w Lublinie.

Dzięki staraniom Stanisława Staszica na fundamentach wzniesiono w latach 1824-1826 gmachy w stylu angielskiego neogotyku z przeznaczeniem na "wzorowe" więzienie. Zamek Lubelski pełnił rolę więzienia od 1826 do 1954 roku. Więziono tutaj polskich patriotów, uczestników powstania styczniowego. Od września 1944 roku siedzibę swoją miało tu więzienie polityczne NKWD gdzie mordowano przez powojennego zaborcę wschodniego żołnierzy Armii Krajowej oraz przedstawicieli różnych grup społecznych  skazanych za przynależność do organizacji niepodległościowych walczących za wolną Polskę (cała prawda w serialu Czas Honoru). Po likwidacji więzienia Zamek Lubelski przeznaczono na potrzeby kultury. Dzisiaj mieści się tutaj Muzeum Lubelskie obejmujące zamek, basztę i Kaplicę Trójcy Świętej.

Z Zamkiem Lubelskim związana jest ciekawa legenda o Saulu Wahlu, która Józef Czechowicz opisuje w swoim poemacie "Król Jednej Nocy". "Za czasów Zygmunta Augusta żył w Lublinie uczony w piśmie Szot Wahl, człowiek wielkiej nauki i głębokiego serca. Zyskał sobie uznanie nie tylko swoich współwyznawców ale i całego mieszczaństwa lubelskiego. Gdy pewnej lipcowej nocy 1572 roku doszły wieści o smierci ostatniego z Jagiellonów, motłoch miejski okrzyknął królem polskiego starego Wahla. W triumfie poprowadzono go na zamek przy blasku pochodni, ale juz o świcie dnia nastęnego wojska kasztelańskie usunęły stamtąd króla jednej nocy".

Będąc na Zamku Lubelskim na pierwszym piętrze zobaczymy stół z wypaloną czarcia łapą. Z tym stołem wiąże się lubelska Legenda o Czarciej Łapie - czytaj więcej... 

Kaplica Zamkowa (Kaplica Trójcy Świętej) to najważniejszy wiekowy i najstarszy zachowany zabytek w Lublinie. To symbol wielokulturowej przeszłości Lublina. Tutaj prowadzą wszystkie drogi w Lublinie i tutaj przyjeżdżają turyści z całego świata aby podziwiać freski wykonane przez ruskich artystów.

Spójrzmy na freski, na jednym z nich widzimy jak dwóch igrców razem z muzykantami bierze udział w scenie wyśmiewania się z Jezusa. Scena ta kojarzy się nam z wielkanocnym misterium liturgicznym. Takie właśnie misteria oglądali mieszkańcy Lublina w kościele farnym Świętego Michała po którym pozostał pusty plac Plac po Farze. Kolejna ciekawostka to anioły, jest ich tutaj tak dużo, że nocą nad kaplicą słyszymy delikatny szum anielskich skrzydeł.

Kaplica Zamkowa (Kaplica Trójcy Świętej) to najważniejszy zabytek na Wzgórzu Zamkowym. W obecnej formie powstała w latach 1341 - 1370. Budynkiem poprzedzającym była kaplica pod tym samym wezwaniem ulokowana przed 1326 rokiem prawdopodobnie w północno-zachodniej części wzniesienia gdzie badania archeologiczne potwierdziły obecność XII wiecznego cmentarzyska. W tamtych latach opiekę nad kaplicą sprawowali prawdopodobnie benedyktyni świętokrzyscy.

Dzięki fundacji króla Władysława Jagiełły ściany kaplicy zamkowej ozdobiono malowidłami w stylu bizantyjsko-ruskiej które ukończono w dniu św. Wawrzyńca w 1418 roku.

Na obudowie schodów prowadzących na chór muzyczny umieszczono malowidła fundacyjne z portretem króla Władysława Jagiełły. W XVI i XVII wieku w kaplicy zamkowej został wykonany nowy portal, zakrystię i szczyt w stylu renesansu lubelskiego. Upadek zamku doprowadził do schyłku znaczenia zamkowego kościoła. W czasie okupacji hitlerowskiej działał tutaj sąd specjalny.

W końcu XIX wieku malarz Józef Smoliński dokonał odkrycia znajdujących się pod tynkiem malowideł. Prace konserwatorskie nad przywróceniem pierwotnego wyglądu freskom trwały z przerwami sto lat.

Donżon - Wieża Zamkowa

Zwiedzając zabytki w Lublinie nie możemy zapomnieć o wieży na Wzgórzu Zamkowym w Lublinie. To jedna z najstarszych budowli w Lublinie i jedyny zachowany element grodu lubelskiego z czasów państwa pierwszych Piastów (lata 30 XIII wieku - przełom XIII - XIV stulecia). Budowla o średnicy 15 metrów posiada cztery kondygnacje, w tym piwniczną. Wejście na kondygnacje prowadzi z wąskiej klatki schodowej. Grubość murów donżonu w dolnej części przekracza 3,5 metra. Lubelski donżon pełnił głównie rolę obronną. Donżon wzmacniał i zabezpieczał dostęp do grodu kasztelańskiego. Lubelski donżon został wzniesiony w stylu romańskim i jest jedyną na terenie Lubelszczyzny budowlą tego stylu.

Donżon pełnił różne role: do połowy XVII wieku, czyli czasu zniszczenia zamku w donżonie działało więzienie dla szlachty, złodziei i rabusiów. W czasie badań architektonicznych wieży zamkowej odkryto na I piętrze wyryte na cegłach napisy.

W chwili obecnej donżon jest odnowiony i dostępny dla zwiedzających. Polecam to budowlę dla wszystkich turystów, badaczy i miłośników przeszłości. W tarasu widokowego rozciąga się wspaniały widok na panoramę Lublina a zwłaszcza pięknego Starego Miasta.

Kolejnym punktem zwiedzania jest Kaplica Zamkowa.

2. Klasztor Dominikanów, krużganki, Sala Unii Lubelskiej i Skarbiec. 

Będąc w środku spójrzmy na sklepienia końca okresu gotyckiego a początek renesansu a więc przełomu XV i XVI wieku. Patrząc na ozdoby w kaplicach Firlejowskiej czy kaplicy Tyszkiewiczów zobaczymy ozdoby renesansowe. Kaplica Tyszkiewiczów, piękna, monumentalna to prezbiterium bazyliki. Ma ponad 30 metrów wysokości a na niej znajduje się piękny fresk sądu ostatecznego. Na nim widoczne były spękania które były efektem działań wojennych w Lublinie.

Niedaleko klasztoru spadły bomby które spowodowały ruchy konstrukcji oraz odjeżdżanie kaplicy od całej bazyliki. Dlatego zostały wzmocnione fundamenty i umocniona skarpa od ulicy Podwale. Na ścianach bocznych ujrzymy wiele sztukaterii, piękne duże obrazy przedstawiające historię Lublina.  Natomiast cztery ołtarze boczne to barok czyli koniec XVII i początek XVIII wieku. Skąd się wzięły nazwy kaplic bocznych? Otóż każdy chciał pokazać ja jestem bogaty. Ponadto co jest ciekawostką, pod całym kościołem są krypty a więc miejsca wiecznego spoczynku. Obok prezbiterium znajduje się wejście do miejsca nieznanego, kiedyś osobnego kościoła a teraz XVII wiecznej kaplicy zwanej Kaplicą Paryską. Na niej zobaczymy polichromię z historii zakonu. Z kolei przez XV portal i XV wieczne drzwi wejdziemy do miejsca jednego z najstarszych w klasztorze. Wokół pięknie zdobiona kaplica z mozaikami z historii Polski, freski przedstawiające króla Stanisława Augusta czy Jana Kazimierza. Ale od Kazimierza Wielkiego do Sachsów, wszyscy królowie to miejsce odwiedzili. Fascynująca jest ściana której wykończenie sugeruje, że jest to budynek z końca około XII wieku a więc wczesnego średniowiecza.  Kolejnym pomieszczeniem wartym zobaczenia jest sala której drugiej takiej nie ma w Lublinie. Powstała na początku XVII wieku jako przedstawicielka renesansu lubelskiego. To tutaj wcześniej bracia dominikanie jadali a teraz jest miejscem spotkań. Stoi na murach średniowiecznych, obronnych miasta Lublina z powodu tego, że klasztor dobudowywał się i wykraczał po za mury. 1 lipca 1569 roku przyjechali tu szlachcice z całej Litwy i Rzeczpospolitej podpisywać wielki układ: Unię, pierwszą unię w Europie między Litwą a Polską. Traktat został przeczytany właśnie z jednej z ambon w kościele Ojców Dominikanów.  W świątyni znajduje się wiele cennych pamiątek i przedmiotów które są związane z historią Lublina i Polski. Najważniejsza jest relikwia chrześciaństwa - cząstka z drzazgą pochodzącą z krzyża na którym ukrzyżowano Chrystusa. Zobaczymy tu także renesansowy nagrobek Piotra i Mikołaja Firlejów. W tej chwili dzięki środkom z UE kilkadziesiąt osób dba o przywrócenie bazyliki do stanu świetności.

Będąc u Dominikanów w Lublinie warto zobaczyć klasztorne krużganki gdzie znajduje się Sala Unii Lubelskiej oraz Skarbiec. W Skarbcu zobaczymy stałą wystawę "Klasztor w sercu miasta. Dzieje i skarby lubelskich dominikanów. Znajdują się tutaj kolekcja zabytkowych szat liturgicznych i wyrobów złotniczych. 

Obecnie w części  klasztoru działa Teatr Lalki i Aktora im. H. Ch. Andersena który został stworzony w 1954 roku. Na dwóch scenach aktorzy wystawiają sztuki dla dzieci. Od 1995 r nie wystawiane są tradycyjne spektakle kukiełkowe, tylko spektakle inscenizowane z użyciem klasycznych lalek.

Teatr był niejednokrotnie nagradzany na festiwalach. Zespół twórców prezentował swoje przedstawienia w wielu państwach świata.

Zwiedzanie Bazyliki i skarbca Dominikanów.

Zwiedzanie Bazyliki Dominikanów dostępne jest codziennie od godziny 9.00 do 17.00, oczywiście poza godzinami kiedy odbywają się msze. Skarbiec natomiast możemy zwiedzać codziennie od godziny 10.00 do 17.00.  Bazylikę i Klasztor możemy zwiedzać indywidualnie, w grupie lub z przewodnikiem.  Dla zwiedzających dostępne są przewodniki z informacjami o historii klasztoru i najcenniejszych zabytkach.

W każdą sobotę o godzinie 10.00 odbywa się zwiedzanie z przewodnikiem. Jest bezpłatne i trwa około 2 godzin. 

Brama Krakowska w Lulinie to XIV-wieczna budowla kamienno-ceglana, była jedyną brama wjezdową do miasta do której kierowały się wszystkie trakty. Brama Krakowska jest pozostałością miejskich murów obronnych wybudowanych w latach 1342-1370 i jedną z dwóch bram. Wybudowana została po najeździe Tatarów na Lublin w 1341 roku za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Stanowi wspaniały zabytek w Lublinie który należy poznać nie tylko z zewnątrz ale także w środku ponieważ mieście się tutaj wspaniałe muzeum.

W kolejnych wiekach podwyższano ją o kolejne kondygnacje. Wielki pożar w 1575 roku zniszczył Bramę Krakowską i przedbramie  datowane na połowę XVI wieku. Oczywiście budynek został odremontowany. W Bramie Krakowskiej mieszkali zegarmistrz do obsługi zegara oraz trębacz. W samej bramie powstawały licznie kiedyś jatki i kramy a na jej przedpolu warsztaty  i domostwa przedmieszczan. Przed Bramą Krakowską znajduje się plac nazwany Placem Łokietka w 600-lecie nadania Lublinowi przez tego króla prawa magdeburskiego.

Nazwa Brama Krakowska pochodzi od średniowiecznego traktu który wiódł od Krakowa. Kiedyś z Bramy krakowskiej grano hejnał który obecnie trębacz odgrywa z balkonu pobliskiego ratusza. W Bramie Krakowskiej mieści się Muzeum Historii Miasta Lublina.

Od strony Placu Łokietka na przedbramiu wisi obraz Matki Bożej Niepokalanie Poczętej natomiast od ulicy Bramowej od połowy XVII wieku znajduje się obraz św. Antoniego.

Od 1965 roku mieści się tutaj Muzeum Historii miasta Lublina, gdzie zobaczymy przedmioty pochodzące z wykopalisk archeologicznych mających miejsce na terenie miasta Lublin. Znajdują się tutaj: miecz katowski, XVI-wieczne rury z wodociągu lubelskiego, stare druki i fotografie, portrety osób związanych z miastem Lublin oraz dzwon zegarowy z 1585 roku.

Wchodząc na Stare Miasto tuż za Bramą Krakowską skręcamy w prawo. Po chwili dojdziemy do: Baszta Półokrągła.

 4. Wieża Trynitarska z tarasem widokowym.

Mamy piękny, letni, słoneczny dzień. Spacerujesz po uliczkach Starego Miasta w Lublinie. A może masz ochotę zobaczyć to wszystko z góry? Jeśli tak, to zapraszam Was do poznania kolejnego zabytku w Lublinie jakim jest  Wieża Trynitarska którą rozsławił nasz lubelski Józef Czechowicz pisząc o złotym koguciku który furkocze na jej szczycie. Kiedy budowano Teatr Stary który może już poznałeś wieża  nie wyglądała tak okazale. Stała się nią dopiero po 1826 roku. Najpierw była w tym miejscu Baszta Półokrągła i niewielka furta. Prawdopodobnie Jan Tęczyński w 1560 roku wystawił w tym miejscu Bramę Nową, która jezuici zmienili na Furtę Jezuicką która prowadziła ze Starego Miasta do gmachów kolegium które w kształcie czworoboka zajmowało dzisiejszy Plac Katedralny.

Historia Wieży Trynitarskiej od samego początku związana jest z działalnością jezuitów sprowadzonych do Lublina w 1582 roku. Trzy lata później w 1585 roku król Stefan Batory wydał przywilej na podstawie którego można było wytyczyć place pod budowle przyszłych jezuitów. Na tych placach wybudowali kościół jezuicki, kolegium i szkoły. Budowa wszystkich tych gmachów trwała z przerwami ponad sto lat.

W 1773 roku zakon jezuitów został rozwiązany i wieża Trynitarska wraz kościołem przeszła pod opiekę zakonu trynitarzy. Stąd właśnie pochodzi nazwa Wieża Trynitarska. Gdy Trynitarze objeli w posiadanie wieże powiesili obok dzwonu "Jana" zawiesili mniejszy dzwon o imieniu Jana z Matty. Dzwon ten opuszczając Lublin w 1815 roku zabrali ze sobą do Warszawy. Po odejściu Trynitarzy zaczęto burzyć dawne kolegium jezuickie. Do dzisiaj zachowało się tylko skrzydło północne gdzie obecnie jest dom katedralny oraz wieża w której mieściła się waga miejska.

Około 1819 roku przebudowano zniszczoną wieżę Trynitarską co spowodowało, że była wyższa niż dotychczas górując nad lubelskimi kościołami. Kolejny remont nastąpił w 1894 roku. W 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie ukradły dzwony katedralne z wieży Trynitarskiej. Akurat temu nie mamy co się dziwić bo kradzieże wojsk rosyjskich były na porządku dziennym i później w czasie drugiej wojny światowej i po niej gdy okupowali Polskę jeszcze wiele lat narzucając swoje rządy.

Druga wojna światowa nie oszczędziła wieży. W 1939 roku spalił się jej dach, schody i część drewnianej konstrukcji.  Po wojnie przeprowadzono gruntowne remonty i dzisiaj znajduje się tu Muzeum Archidiecezjalne z kolekcją krucyfiksów i dzwonem z kościoła św. Michała a ze wspomnianego tarasu widokowego możemy podziwiać piękną panoramę miasta Lublin. Warto dodać ze stąd fotografował Lublin Edward Hartwig.

5. Archikatedra Lubelska. 

Po obejrzeniu panoramy Lublina z Wieży Trynitarskiej warto wejść do Archikatedry. To naprawdę prawdziwa perełka architektury i zabytek w Lublinie. Warto bo jest tu wiele do zobaczenia. Jedną z nich jest chrzcielnica z fary. Jest umieszczona po prawej stronie koło nawy głównej. Ma kształt kielicha ze znajdującymi się na niej  wyobrażeniami Matki Boskiej z Panem Jezusem. Na przykryciu chrzcielnicy zobaczymy św. Michała który walczy ze smokiem. Właśnie przy tej chrzcielnicy która ocalała z rozebranej fary św. Michała ochrzczono Łukasza Rodakiewicza który zbudował Teatr Stary w Lublinie.

Oprócz chrzcielnicy w Archikatedrze zobaczymy cudowny krucyfiks trybunalski, obraz Matki Boskiej Płaczącej, zakrystię akustyczną, taboret króla Jana III Sobieskiego. Sa tu takze dwa obrazy pochodzące z kościoła św. Michała jednak najbardziej wzruszającym śladem po tym kościele jest epitafium dla Sebastiana Fabiana Klonowica. Jest to tablica z brunatnego marmuru wprawiona w ramę z białego marmuru. Pod portretem znajduje się napis "Zniszczył czas pomnik Leszka ku czci Archanioła, ten kamień oszczędziły zwaliska kościoła". A w pamiątkowej księdze znajduje się adnotacja Marie Skłodowskiej-Curie.

Budowa Archikatedry pw. św. Jana Chrzciciela została rozpoczęta w 1586 roku. Do 1604 roku wzniesiono nawę, prezbiterium i dwie kopułowe kaplice. Do budowy nawy wykorzystano XIV wieczne mury. Z kilkuletnia przerwą do 1617 roku wybudowano dwuwieżową fasadę z sześciokolumnowym portykiem oraz północną kaplicę. Później przez 150 lat już niewiele się zmieniło. 10 marca 1752 roku miał miejsce pożar który spowodował wiele szkód po którym w latach 1752-1755 prowadzono prace przy odbudowie.

Po prawej stronie od wejścia do katedry znajdują się schody które prowadzą do położonej poniżej ulicy Królewskiej. Idąc w dół na zakręcie zobaczymy Pałac Biskupów Lubelskich.